Fragment zrekonstruowanego akweduktu (ulica Szentendrei)
Historia funkcjonowania budapeszteńskich łaźni jest tak długa jak historia samego miasta. Ponad 2000 lat temu u podnóża wzniesienia nazywanego obecnie Górą Gellérta Celtowie założyli osadę. Nie bez powodu nazwali ją Ak-Ink czyli "obfitość wód". Teren ten bogaty był w bijące z wnętrza ziemi źródła wody. Nieco dalej na północ powstał wzniesiony przez Rzymian obóz wojskowy. Z czasem powstało tam też tętniące życiem miasto Aquincum. Rzymianie w pełni korzystali z dobrodziejstw okolicznych źródeł. Badania archeologiczne ujawniły wiele dowodów na istnienie łaźni z tego okresu. Znaleziono też fragmenty kamiennego akweduktu transportującego wodę ze źródła znajdującego się na terenie dzisiejszego Kąpieliska Rzymskiego (Római Strandfürdő).
Na przestrzeni wieków, w tym również w średniowieczu, źródła były stale wykorzystywane. Znacząca epoka rozwoju kąpielisk na tych terenach nastała w 1541 roku wraz z zajęciem Budy przez Turków. Chociaż samo miasto ucierpiało na tym podboju to dobrodziejstwo wód zostało docenione przez najeźdźców. Powstały nowe obiekty nawiązujące oczywiście do tradycji i kultury muzułmańskiej.
Świetność i cudowność działania wody z tych terenów znana była w coraz szerszych kręgach. Do źródeł ciągnęły pielgrzymki z różnych miejsc Europy w nadziei wyleczenia wielu dolegliwości. W XVII wieku Ewlija Czelebi, turecki podróżnik, relacjonował że wody te leczyły "chorobę francuską i 7 innych schorzeń".
Z czasem, wraz z rozwojem technologii wierceń głębinowych przybywało ujęć wód termalnych, które wykorzystywane były w celach rekreacyjnych. Na przełomie XIX i XX wieku wzniesiono wiele ekskluzywnych kompleksów kąpielowych, które również dzisiaj stanowią wielką atrakcje Budapesztu. Obiekty te to coś zupełnie innego niż współczesne parki wodne - proste, surowe i zimne w wystroju. To prawdziwe perły architektury secesyjnej, neobarokowej i orientalnej.
Eleganckie, piękne i wytworne
Basen pływacki kąpieliska Gellérta
Za najbardziej eleganckie uznaje się kąpielisko Gellérta, które stanowi integralną część oddanego do użytkowania w 1918 roku secesyjnego hotelu. Składa się ono z 13 basenów, w tym 3 zewnętrznych, z których największy, ze sztuczną falą, ma 500 m². Notabene był to pierwszy europejski basen z falą. Ponadto są tam też 2 baseny wewnętrzne oraz 8 innych, nieco mniejszych o charakterze termalnym. Wnętrza obiektu zachwycają bogactwem dekoracji. Kolorowe ceramiczne mozaiki, majoliki, witraże, zdobione kolumny, figurki i posągi tworzą niezwykłe wrażenie.
Główny basen wewnętrzny otoczony jest dwupiętrową kolumnadą i jest pokryty dachem z barwionego szkła. Basen stanowi symbol elegancji i piękna budapesztańskich kąpielisk.
Basen zewnętrzny kąpieliska Széchenyiego
Za najpiękniejsze uznawane jest natomiast kąpielisko Széchenyiego, znajdujące się na obrzeżach Parku Miejskiego (Városliget). To pierwsze termy, które otwarto w Peszcie, dokonało się to w 1913 roku. Poszukiwania gorącej wody dla kąpieliska trwały aż 10 lat. Praca opłaciła się, gdyż uzyskano bardzo wydajne źródło bijące z głębokości 970 metrów wodą o temperaturze ponad 70°C.
Największa zewnętrzna niecka rekreacyjna ma 600 m². Oprócz tego w obiekcie znajduje się basen pływacki oraz kilkanaście mniejszych zbiorników termalnych. W basenach można często spotkać Węgrów grających w szachy. Zachwycający jest sam neobarokowy gmach kompleksu. Urzeka rozmachem oraz pięknie zdobionymi wnętrzami. To jeden z największych tego typu obiektów w Europie.
Z nastrojem orientu
Klimatyczne wnętrze łaźni Rudas
Współczesne budapeszteńskie łaźnie określane jako tureckie nie mają wiele wspólnego z prawdziwymi łaźniami tureckimi. Trzeba tu zaznaczyć, że zasadniczą cechą łaźni tureckich jest to, iż nie ma w nich stojącej wody. Wykorzystywana jest tylko bieżąca, płynąca woda, a ablucje mają charakter rytualny. Funkcjonujące obecnie łaźnie znajdują się w miejscach ówczesnych, wykorzystywanych przez muzułmanów. Wpasowują się w nie klimatem, architekturą i wystrojem. Łaźnie te są mniejsze i bardziej kameralne niż inne w Budapeszcie. Wyznacza się też w nich inne dni korzystania przez mężczyzn, inne przez kobiety.
Jednym z najczęściej wymienianych obiektów w tym stylu jest łaźnia Rudas. Jej podwaliny powstały w XVI wieku. Aczkolwiek uważa się, że znacznie wcześniej funkcjonowało już kąpielisko w tym miejscu. Charakteru łaźni nadaje kopuła o średnicy 10 metrów podtrzymywana przez 8 filarów. Pod nią znajduje się ośmiokątny basen. Ponadto dostępnych jest 6 innych niecek z wodami o temperaturze w zakresie 16 - 42°C. Znajduje się tu również ekskluzywny basen pływacki, który powstał przez połączenie dwóch mniejszych niecek w 1896 roku. Była to podówczas druga kryta pływalnia w mieście. Do niedawna łaźnia przeznaczona była wyłącznie dla mężczyzn. Obecnie mogą z niej korzystać również panie.
Charakterystyczny budynek łaźni Király z kopułami i półksiężycem
Inną łaźnią będącą wspomnieniem tureckiej okupacji jest łaźnia
Király. Powstała ona na terenie zamkowym, na którym nie było żadnego źródła. Woda była do niej dostarczana drewnianym wodociągiem. Łaźnię zbudowano w tym miejscu dla zapewnienia najeźdźcom możliwości kąpieli nawet w razie oblężenia ich pozycji. Obecnie w obiekcie znajdują się 4 niecki, z których największa ma 68m².
Stolica Węgier posiada ponad 120 termalnych źródeł, żadna inna stolica na świecie nie mi ich aż tyle. Dziennie wydobywa się z nich ok. 70 mln litrów ciepłej i gorącej wody. Taka obfitość daje spore możliwości, a Węgrzy je wykorzystują. Jest tu olbrzymia ilość różnych obiektów, w których korzysta się z leczniczych wód (sanatoria, kąpieliska, termy, ośrodki spa). Nie bez powodu tu właśnie odbył się pierwszy międzynarodowy kongres balneologiczny, podczas którego w 1937 roku powołano międzynarodową organizację funkcjonującą dzisiaj pod nazwą Światowej Federacji Hydroterapii i Klimatoterapii (z fr.
Fédération Mondiale du Thermalisme et du Climatisme - FEMTEC). Sam zaś Budapeszt, posiadający status ośrodka leczniczego, określany jest jako "miasto-zdrój", "miasto kąpielisk", "stolica term" lub też "światowa stolica spa".
Główne rodzaje węgierskich kąpielisk:
- gyógyfürdő - kąpielisko z wodą posiadającą silne właściwości lecznicze,
- strandfürdő - kąpielisko rekreacyjne z licznymi basenami, otwarte i pod dachem,
- termálfürdő - kąpielisko o charakterze termalnym,
- uszoda - pływalnia, kryty basen sportowy.
| Data publikacji: 02. | 05. | 2010 |
